Jinekolojik Muayene ve Tanı

Jinekolojik muayene ile genital organların durumu ve jinekolojik problemler değerlendirilir.

Jinekolojik muayene için iç çamaşırının çıkarılması gerekmektedir, kişinin kendisini rahat hissedebilmesi için özel bir önlük veya örtü verilir . Muayene için uygun bir pozisyonu sağlamak için hastanın jinekolojik muayene koltuğuna oturup arkaya yaslanması yanlarda bulunan bacaklıklara bacaklarını koyması istenir. Hastanın bu şekilde muayene pozisyonuna tıp dilinde “litotomi pozisyonu” adı verilir.Doktorunuz ilk önce karın cildinize bakarak burada daha önce geçirilmiş ameliyat izlerini kontrol eder. Daha sonra kasık bölgelerinde lenf bezi büyümesi olup olmadığı elle muayene ile tesbit edilir.

Dış genital bölgede (vulva), kızarıklık, tahriş, kist, siğil… olup olmadığını kontrol edilir. Bu pozisyonda kişinin kendini rahat bırakması muayene işlemini çok kolaylaştırır. Çok kısa süren bu işlem herhangi bir acı vermez. Dış genital organ muayenesinden sonra pelvik muayeneye geçilir. Pelvik muayene idrar torbası boşken yapılır. Muayenenin ağrısız olabilmesi ve genital sistem hakkında eksiksiz bilgi edinilebilmesi için karnınızı gevşetmiş ve belinizi masaya tümüyle yaslamış olmanız gerekir. Rahatlamanız için gerekirse bir süre beklenebilir. Bu gevşeme gerçekleştiğinde muayene tamamen ağrısız olacaktır. Daha sonra dış dudaklar, klitoris, uretra girişi, kızlık zarına ait patolojileri ve varsa doğum esnasında oluşan hasarlar tesbit edilir.

Daha sonra bakire değilseniz vajinal spekulum denen alet (metal ya da plastik olabilir) nazik bir şekilde vajinaya yerleştirilir. Bu esnada doktor vajinayı tümüyle inceleme imkanı elde eder. Var olan akıntının renk, kıvam, köpüklü olup olmadığı, kokusu… değerlendirilir. Daha sonra rahimağzı gözlenir. Burada erozyon (yara), doğuma bağlı yırtık (emmet yırtığı) ve enfeksiyon belirtileri incelenir. Bu esnada papsmear fırçası ile rahimağzından hücre numunesi toplanır. Papsmear için örnek alınması işlemi doktordan doktora değişmek üzere çeşitli yapılarda çubuklar kullanılarak gerçekleşir. Bu işlem her zaman ağrısızdır. Bazı durumlarda numune alınması sponrasında birkaç damla kanamanız olabilir. Doktorunuz aksini söylemediği sürece bu tamamen normal kabul edilir.

Pelvik muayene esnasında eğer kanama yoksa papsmear rutin olarak, hiç bir patoloji saptanmasa bile alınır. Muayene esnasında enfeksiyondan şüphe edildiği durumlarda kültür için numune de alınabilir. Vajinal ve servikal kültür, ucu pamuklu bir çubuğun vajinanın çeşitli bölgelerine ve rahimağzına değdirilerek bu bölgeden numune alınması işlemidir. Daha sonra spekulum bulunduğu yerden yavaşça çıkarılır. Çıkarma esnasında mesane sarkması (sistosel) veya kalınbağırsak sarkması (rektosel) gibi doğumlara bağlı olarak gelişmiş sarkmalar varsa derecesi değerlendirilir.

Jinekolojik muayenede PAP Smear alma çubuğu ile numune alınması

Pelvik muayenenin son aşaması elle yapılan muayenedir. Doktor bir elinin işaret ve orta parmağını vajinaya yerleştirir, diğer elini de karın alt kısmına bastırır. Bu incelemede ilk önce iki el arasında kalan rahimin büyüklüğü, kıvamı, varolan rahime ait kitleler ve rahimin duruş şekli (öne dönük, ters) not edilir. Doktor bu aşamada rahimağzını ileri geri ve yanlara doğru hareket ettirir ve bu hareketin ağrıya yol açıp açmadığını değerlendirir (Bu esnada az miktarda ağrı duyulması normal kabul edilebilirken aşırı ağrı duyulması enfeksiyon ya da dışgebelik habercisi olabilir). Vajinanın yan duvarından sağ ve sol yumurtalık ve çevresindeki yumuşak dokular hakkında bilgi edinir. Burada muayene esnasında bölgede kitle olup olmadığı kontrol edilir. Bölgede bastırmakla aşırı ağrı olması enfeksiyon habercisi olabilir. Aynı işlem sol yumurtalık bölgesinde de tekrarlanır ve pelvik muayene tamamlanmış olur.

Bazı durumlarda elle muayene işleminde doktor bir parmağını vajinaya diğer parmağını rektum bölgesine yerleştirerek değerlendirme yapar. Rektovajinal değerlendirme adı verilen bu muayene ciddi enfeksiyon veya kanser şüphesinde uygulanan bir incelemedir. Bazı doktorlar ise bu incelemeyi rutin olarak yaparlar.

Bakirelerde muayene; Bakire olan bir kadın jinekolojik muayeneye daha da çekinerek gelir. Hatta bazı kadınlar önceden doktoru ya direkt arayarak, ya da doktora muayene olmuş kişilerden bilgi toplayarak bu doktorun muayene yerine ultrasonografiyle değerlendirme yapıp yapmadığını araştırırlar. Unutmayın: Ultrasonografi bir görüntüleme yöntemidir ve asla elle muayenenin yerini tam olarak tutamaz.

Elle muayenede muayene edilen bölgenin ağrıya duyarlı olup olmadığı, kitle varlığı durumunda kitlenin kıvamı ve diğer bazı nitelikleri ultrasonografi incelemesiyle anlaşılamaz. Bakire bir kadının muayenesinde spekulum muayenesine kadarki aşamalar aynıdır. Spekulum muayenesi aşaması atlanır. Rektal (makattan) çift elle muayene amacıyla sağ işaret parmağı vazelinle kayganlaştırıldıktan sonra rektuma yerleştirilir ve sol el de karın alt kısmına yerleştirilir. Vajinal muayenedeki bilgilerin tümü bu muayenede elde edilir. Bu muayene hafif rahatsızlık verici olmasına karşın çok önemli bilgiler vermesi nedeniyle yapılmasında fayda vardır.

Ultrasonografik inceleme; Ultrasonografik inceleme ile ses dalgaları kullanılarak iç organlar detaylı olarak izlenir. Radyasyona maruz kalınmadığı için güvenilir bir inceleme yöntemidir. Abdominal (karından) veya vajinal ultrasonografi yapılabilir. Karından yapılacak incelemelerde kadının mesanesinin dolu olması gerekir. Dolu mesane barsakları iterek üreme organlarının görülmesini kolaylaştırır. Vajinal ultrasonografik incelemeler için mesanenin dolu olması gerekmez. Üreme organları vajinal ultrasonografi ile daha iyi incelenebilir.

Yaşa bakılmadan mutlaka jinekolojik kontrol gerektiren durumlar;

Karnın alt bölgesinde ve kasıklarda ağrı
Adet düzensizlikleri, adet kanamasının olmaması veya aksaması
Adet kanaması sırasında veya öncesi dönemde şiddetli ağrı
Anormal kanamalar
Dış genital organlarda ağrı, şişlik, kaşıntı, kitle ve yaralar bulunması
Vajinal akıntı, kaşıntı ve ağrı olması
Onbeş, onaltı yaşına gelinmesine rağmen adet kanamasının olmaması
Cinsel temas yoluyla geçen hastalıklara maruz kalınması
Yılda birden daha fazla jinekolojik kontrolün gerektiği durumlar:
Gebelik planlandığında,
Cinsel temas yolu ile geçen hastalık varlığında,
Cinsel sağlıkla ilgili problemlerin varlığında,
Pap smear sonucu normal olmadığında.